นี่เป็นครั้งแรก ที่ฉันได้เดินทางมาที่ซอยหมอเหล็ง หรือชื่ออย่างเป็นทางการฟังดูดีว่าซอยรัชฏภัณฑ์ ในย่านมักกะสัน ซอยเดียวกับบ้านของอดีตนายก ชวน หลีกภัย นั่นแหละ
ฉันมาที่แห่งนี้ก็เพราะได้ยินกิตติศัพท์ของ"บางกอกดอลล์" (Bangkok Doll)ที่แปลตรงตัวได้ว่า ตุ๊กตากรุงเทพฯ ซึ่งเป็นสถานที่จัดแสดงบรรดาตุ๊กตาต่างๆ มากมายทั้งของไทยและตุ๊กตานานาชาติ ซึ่งถึงแม้อายุฉันจะเลยวัยเล่นตุ๊กตามาหลายปีดีดักแล้วก็ตาม
แต่ก็ยังอยากจะไปดูตุ๊กตาเหล่านี้อยู่ดี เพราะได้ยินมาว่า ตุ๊กตาบางกอกดอลล์นี้เคยได้รางวัลชนะเลิศจากการประกวดตุ๊กตาพื้นเมืองนานา ชาติครั้งที่ 3 เมื่อปี 2521 ที่ประเทศโปแลนด์มาด้วย
แต่ก่อนจะไปดูตุ๊กตาแต่ละตัวนั้น ฉันว่าเรามารู้จักกับคนที่สร้างบ้านตุ๊กตาขึ้นมาก่อนดีกว่า นั่นก็คือ คุณหญิงทองก้อน จันทวิมล ผู้ที่ได้เคยไปร่ำเรียนวิชาการทำตุ๊กตามาจาก "โอซาวาดอลล์" ประเทศญี่ปุ่น
และสิ่งที่เป็นแรงบันดาลใจให้คุณหญิงทองก้อนประดิษฐ์ตุ๊กตาขึ้นมา นั้น ก็คือแพทย์หญิงชาวฟิลิปปินส์ผู้ประสบความสำเร็จในการทำตุ๊กตาจนสร้างชื่อ เสียงให้กับประเทศ ทำให้คุณหญิงต้องการทำตุ๊กตาที่มีเอกลักษณ์แบบไทยๆขึ้นมาบ้าง
ตุ๊กตาที่คุณหญิงทองก้อนทำขึ้นนั้นไม่ใช่ตุ๊กตาหมีแมวหมาแต่อย่างใด แต่เป็นตุ๊กตาคนในลักษณะต่างๆ ที่ทำขึ้นภายใต้ชื่อตุ๊กตาบางกอก หรือบางกอกดอลล์ โดยคุณหญิงทองก้อนได้เคยประดิษฐ์ตุ๊กตาละครรำขึ้นเพื่อทูลเกล้าฯ ถวายแด่สมเด็จพระราชินีนาถในนามสมาคมศิษย์เก่าวังหลัง-วัฒนา เนื่องในวันเฉลิมพระชนมพรรษาด้วย
หลังจากนั้น ทางสำนักพระราชวังก็ได้ติดต่อมาให้ทางบางกอกดอลล์ทำตุ๊กตาขึ้นเพื่อเป็นของ ขวัญพระราชทานแก่เจ้าหญิงอเล็กซานดร้าแห่งเค้นท์ที่เสด็จมาเยือนประเทศไทยใน โอกาสนั้น และต่อมา ตุ๊กตาบางกอกดอลล์ก็ได้กลายเป็นของขวัญพระราชทานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่ หัวและสมเด็จพระราชินีนาถ เมื่อพระองค์เสด็จไปเยือนยังประเทศต่างๆ
และนั่นก็ทำให้ตุ๊กตาบางกอกดอลล์ที่มีเอกลักษณ์แบบไทยๆ ได้เดินทางไปทั่วโลก ซึ่งเมื่อนับมาจนถึงตอนนี้ ก็เป็นเวลากว่า 50 ปีมาแล้ว และปัจจุบันนี้ บางกอกดอลล์นี้ยังมีการทำตุ๊กตาขายกันอยู่โดยลูกค้าก็มีทั้งคนไทยและคนต่าง ชาติ รวมทั้งลูกค้าที่มาสั่งทำตุ๊กตาตามแบบที่ตัวเองต้องการด้วย แต่ก่อนจะควักเงินซื้อกันนั้น ฉันว่าไปดูภายในบ้านตุ๊กตาบางกอกดอลล์นี้ก่อนดีกว่า ว่ามีตุ๊กตาแบบไหนที่น่าสนใจบ้าง
หากดูจากภายนอก บางกอกดอลล์ก็ดูเป็นบ้านคนธรรมดาหลังหนึ่งในซอยเล็กๆ ซึ่งหากไม่เข้าไปดูก็คงไม่รู้ว่า ภายในนั้นเป็นที่อยู่อาศัยของตุ๊กตาหลายร้อยตัว เรียกว่าเป็น"บ้านตุ๊กตา" ของแท้เลยทีเดียว โดยเมื่อเข้าไปในห้องแรกนั้น ก็จะเห็นตู้กระจกขนาดใหญ่ที่อัดแน่นไปด้วยตุ๊กตาซึ่งไม่ได้มีไว้ขาย
เพราะเป็นตุ๊กตารุ่นเก่าๆ ที่เป็นฝีมือคุณหญิงเอง และตุ๊กตาที่เป็นฝีมือคนอื่นแต่เป็นของสะสมของคุณหญิงด้วย สำหรับตุ๊กตาฝีมือคุณหญิงทองก้อนนั้น ก็เป็นตุ๊กตาแบบไทยทั้งชายหญิงใบหน้ายิ้มละไมในเครื่องแต่งกายต่างๆ เช่น ชุดไทย ชุดนักเรียน ชุดลูกเสือเนตรนารี ชุดครุยรับปริญญา ชุดข้าราชการ ชุดพระยาแรกนาขวัญ และแม้แต่ชุดของสาวยาคูลท์!!
และนอกจากตุ๊กตาในชุดเครื่องแบบเดี่ยวๆ เหล่านี้แล้ว ก็ยังมีแบบที่จัดไว้อย่างเป็นเรื่องราวด้วย โดยแสดงถึงวิถีชีวิตแบบไทยๆ เช่น แสดงถึงบ้านเรือนของคนไทยสมัยก่อนที่เป็นเรือนไทยยกพื้นสูง ชาวบ้านประกอบอาชีพเกษตรกร เลี้ยงควายไว้ทำนา หรือตุ๊กตารูปผู้หญิงกำลังใส่บาตรพระสงฆ์อยู่หน้าบ้าน เป็นต้น
ส่วนอีกด้านหนึ่งของตู้กระจก รวมทั้งตู้ใบใหญ่ที่อยู่ด้านตรงข้ามนั้น ก็เป็นที่อยู่อาศัยของตุ๊กตาต่างชาติหลายเชื้อชาติด้วยกัน ซึ่งเป็นตุ๊กตาที่คุณหญิงทองก้อนได้มาจากประเทศต่างๆ ทั้งจากประเทศแถบยุโรปอย่างอังกฤษ ฝรั่งเศส เบลเยี่ยม เนเธอร์แลนด์ บัลแกเรีย โปแลนด์ ฝั่งเอเชียก็มีจากทางประเทศจีน ญี่ปุ่น รัสเซีย อินโดนีเซีย อินเดีย และอีกหลายๆ ประเทศ
แต่ที่ฉันชอบที่สุดก็คงจะเป็นตุ๊กตาจากประเทศอังกฤษ ซึ่งเป็นตุ๊กตาที่มีใบหน้าเป็นรูปควีนเอลิซาเบธที่ 2 และเจ้าชายฟิลลิปพระสวามี ในเครื่องแต่งกายอย่างสวยงาม รวมทั้งมีตุ๊กตาทหารสวมหมวกสีดำทรงสูงเป็นองครักษ์อีกต่างหาก ตุ๊กตาเด็กผู้หญิงจากเบลเยี่ยมเองก็ดูน่ารักในชุดกระโปรงบานสีน้ำเงินขลิบ ลูกไม้ขาวสวมหมวกใบโต ส่วนตุ๊กตาชายชราช่างทำรองเท้าจากตุรกีก็สีสันสดใสดูมีชีวิตชีวาไม่น้อยเลย ทีเดียว
ไม่แน่เหมือนกันนะว่า พอถึงตอนดึกๆ ที่ไม่มีใครเห็น บรรดาตุ๊กตาทั้งไทยทั้งต่างชาติเหล่านี้อาจจะลุกขึ้นมาบิดขี้เกียจด้วยความ เมื่อยขบจากการนั่งนิ่งๆ มาทั้งวัน และก็ไม่แน่อีกเหมือนกันที่ตุ๊กตาเหล่านี้อาจจะมีการมานั่งเม้าท์แลกเปลี่ยน ข่าวสารของแต่ละประเทศกันอย่างเมามันก็เป็นได้
ชมตุ๊กตาในห้องแรกเรียบร้อยแล้ว คราวนี้ฉันก็เข้ามาดูอีกห้องหนึ่งที่อยู่ด้านในกันบ้าง ตุ๊กตาในห้องนี้ส่วนมากแล้วจะเป็นตุ๊กตาในชุดไทยที่เป็นตัวละครในวรรณคดี ต่างๆ เช่นจากเรื่องรามเกียรติ์ อิเหนา รวมทั้งตุ๊กตาในชุดนางรำ และชุดลิเกก็มีด้วยเช่นกัน
ดูแล้วก็ต้องทึ่งในความสามารถของคนทำตุ๊กตา ที่สามารถสร้างให้มีท่าทางได้อ่อนช้อยเหมือนจริง นางรำก็เหมือนกับกำลังรำอยู่จริง พระรามและทศกัณฑ์ก็เหมือนว่ากำลังสู้รบกันอยู่จริงๆ
และที่ต้องยกนิ้วให้เลยก็คือชุดที่ตุ๊กตาเหล่านั้นสวมใส่ก็สวยงาม เหมือนกับที่คนจริงใส่ไม่มีผิด เรียกว่าคนทำต้องพิถีพิถันกันทุกขั้นตอนเลยทีเดียว ซึ่งใครที่สนใจอยากจะซื้อตัวไหนหรือชุดไหน เขาก็มีราคาติดไว้ให้เลือกซื้อกันตามกำลังทรัพย์ ซึ่งก็มีตั้งแต่หลักร้อยไปจนถึงหลักพันเลยทีเดียว
และในห้องนี้ฉันก็เจอผลงานที่ฉันชอบเข้าอีกแล้ว เป็นตุ๊กตาจากวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์ ซึ่งเป็นกองทัพของพระรามและพระลักษณ์ กำลังประจันหน้าอยู่กับกองทัพยักษ์ของทศกัณฑ์ จัดแสดงอยู่ในตู้กระจกยาวระดับสายตาพอดี ทั้งสองกองทัพนั้นต่างก็แต่งกายอย่างสวยงามและออกท่าทางเหมือนจะรบกันจริงๆ ยังไงอย่างงั้น
อย่างหนึ่งที่ฉันคิดว่าเป็นลักษณะเด่นของบางกอกดอลล์ก็คือ สีหน้าของตุ๊กตาที่จะมีใบหน้ายิ้มละไมตลอดเวลา แม้ทุกใบหน้าจะมาจากพิมพ์เดียวกันก็จริง แต่ก็ไม่ได้ดูเหมือนกันไปหมด เพราะแต่ละตัวก็จะมีท่าทางหรือลักษณะเฉพาะของตัวเอง แต่ที่เหมือนกันก็คือตุ๊กตาทุกตัวจะยิ้มแย้มแจ่มใส เหมือนจะบอกเป็นนัยๆ ว่า นี่แหละยิ้มสยาม
เมื่อเต็มอิ่มกับตุ๊กตาอันงดงามน่ารักเหล่านี้แล้ว ก่อนจะกลับก็ต้องขอแวะเข้าไปชมการขั้นตอนการทำเสียหน่อยจึงจะครบสูตร โดยภายในห้องเล็กๆ ข้างห้องจัดแสดงตุ๊กตานี้ก็เป็นสถานที่ที่สร้างสรรค์ตุ๊กตาเหล่านี้ให้มี ชีวิตขึ้นมา โดยเริ่มตั้งแต่การกดพิมพ์ลงบนผ้าให้เป็นใบหน้า เขียนหน้าเขียนตา เย็บแขนขาและลำตัวมาประกอบกัน ก่อนจะแต่งองค์ทรงเครื่อง และดัดท่าทางไปตามเนื้อเรื่องต่างๆ
ฉันนั่งดูช่างที่กำลังทำตุ๊กตาอย่างตั้งใจ ไม่ได้ซักถามคุณพี่คนทำมากนัก เพราะกลัวว่าจะไปรบกวนสมาธิจนทำให้ตุ๊กตาในมือหมดสวย เดี๋ยวเจ้าตุ๊กตาตัวนั้นมันจะมาต่อว่าฉันได้ จึงนั่งดูอยู่เงียบๆ เท่านั้น แต่ก็รับรู้ได้ถึงความใส่ใจและความปราณีตในการทำตุ๊กตาแต่ละตัวขึ้นมา จนทำให้ตุ๊กตา "บางกอกดอลล์"ยิ้มละไมมาได้จนทุกวันนี้
บางกอกดอลล์ (Bangkok Dolls) ตั้งอย่ที่ 85 ซอยรัชฏภัณฑ์ (ซอยหมอเหล็ง) ถนนราชปรารภ แขวงมักกะสัน เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 เปิดให้เข้าชมวันจันทร์-วันเสาร์ เวลา 08.30-17.00 น. โดยไม่เสียค่าเข้าชม สอบถามรายละเอียดโทร.0-2245-3008 หรือดูรายละเอียดได้ที่ www.bangkokdolls.com
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น